Agar odamlardan siz chet tilini o‘rganish zarurmi, deb so‘rasangiz, ularning ko‘pchiligi "yo‘q" deb javob beradi. Ona tilidan boshqa bironta tilni bilmasdan bemalol yashash mumkin, deydiganlar ancha. Ular eng yaxshi badiiy asarlar allaqachon o‘zbek tiliga o‘girilgan, qolganlarini o‘qish uchun esa ikkinchi tilni o‘rganish shart emas, deb o‘ylaydi. Ammo biron-bir tilni o‘rganish kerakmi-yo‘qmi, degan savolga xolis javob olmoqchi bo‘lsangiz, chet tilini bilmaydiganlardan emas, xorijiy tilni biladigan odamdan so‘rab ko‘ring.

 Axir o‘zida yo‘q narsaning ahamiyati haqida kim sizga to‘g‘ri ma'lumot bera oladi?

Shu bois, chet tilida bemalol so‘zlasha oladiganlar o‘rtasida kichik tadqiqot olib bordik va olimlarning bu boradagi ayrim xulosalarini e'tiboringizga havola qilyapmiz.

Dunyoga yangicha nigoh

Har bir til o‘ziga xos jihati bilan boshqalaridan ajralib turadi. Xuddi bizning tilda bo‘lgani kabi boshqa tillar ham o‘zida xalq­ning o‘tmishini aks ettiradi. Til o‘rganishning afzalliklarini uni mukammal o‘zlashtirmaguningizcha bilolmaysiz. Xorijiy tilni o‘rganish asnosida o‘sha xalq­ning turmush tarzi, mentaliteti, dunyoqarashi bilan yaqindan tanishasiz. Bu til o‘rganishni boshlagan ilk kunlaringizdanoq sezilmaydi, ammo uni yaxshi va mukammal egallaganingiz sari hayot yanada yorqin va rang-barang ekanligiga amin bo‘lasiz. Zamonaviy psixologiya fani chet tilini o‘rganish inson xarakterini ham qisman o‘zgartiradi, degan fikrni ilgari surmoqda.

Keling, ko‘p gapirmasdan til o‘rganishning amaliy natijalarini sanab chiqamiz.

1. Internet qamrovi siz uchun yanada kengayadi. Ko‘pchilik bitta xorijiy tilni bilgani sababli kerakli ma'lumotlarni internetdan asosan shu tilda izlaydi. Ammo ingliz va yana bir nechta tilni bilganlar undan yuz chandon ortiq bilimga ega bo‘lishi turgan gap, boisi ular uchun ilk manbalar soni bir necha o‘n barobarga ko‘payadi-da.

2. Chet tilini bilish xorijiy filmlarni asliyatda ko‘rish imkonini beradi. Siz ham ayol, ham erkak kishi ijro etgan rollarga ovoz beruvchi aktyor emas, yoqtirgan kinoaktyorlaringizning haqiqiy ovozini tinglab, film tomosha qilish imkoniga ega bo‘lasiz. Bundan tashqari, dialoglardagi so‘z o‘yinlari va hazillarni o‘zlashtirib borishingizda ham yordam beradi.

3. Ajnabiy musiqani shunchaki emas, tushunib tinglashga ko‘nikasiz.

4. Globallashuv jarayoni. Shitob bilan o‘zgarib borayotgan davrda avvalgidek masofa katta rol o‘ynamaydi. Yildan-yilga sayohat qiluvchilar soni ortib bormoqda. Ularning safiga qo‘shilganingizda, ziyorat qilgan osori-atiqa to‘g‘risida mahalliy gid bilan tarjimonsiz suhbatlashishga nima yetsin?!

5. Chet tilini o‘rganayotganingizda, ilgari sezmaganingiz yoki parvo qilmaganingiz - atrofingizda muhojirlar ko‘pligini payqab qolasiz. Tanishuv mustahkam do‘stlikka aylansa, dunyoning narigi burchagida ham sizni tushunadigan odamning borligi adadsiz Yer sharini bahaybat va begona emas, yaqin qiladi.

6. Til o‘rganish fikrlash qobiliyatini yaxshilaydi. Qabrgacha ilm izlang, deya murojaat qilinadi hadisda. Britaniyalik olimlarning aniqlashicha, ikkinchi tilni o‘rganish miya­ning nutqiy ravonlikni ta'minlovchi qismini rivojlantiradi. Til o‘rganishga qancha erta kirishsangiz, ravon va chiroyli gapirishingiz ham shuncha yaxshilanadi.

7. Til bilish daromadni ko‘paytiradi. Angliya shimoli-g‘arbida istiqomat qiluvchilar ona tilidan tash­qari bitta tilni bilishsa, yiliga 3000 funt sterlingdan ortiq maosh olarkan. "Sunday List" nashrida dunyoning eng boy odamlari ro‘yxatini chop ettirgan Filipp Beresfordning tadqiqotiga ko‘ra, xorijiy til bir yillik faoliyat davomida g‘arbliklarga o‘rtacha 145 000 funt daromad keltirmoqda va hokazo.

Xorijiy tilni o‘rganishdan hayiqib, «menga shu til kerak bo‘larmikan?» deb o‘ziga savol beruvchilar, shubhalaringiz bekorligiga ishonavering. Zamonaviy dunyoda xorijiy til suv bilan havodek zarur.

Til o‘rganuvchilarning aksariyati 17-30 yoshni qarshilagan kishilardir. Endi ishga kelgan tajribasiz yoshlarning ko‘pchiligi to tajriba orttirguncha chet tillaridan bir nechtasini bilishi evaziga «jon saqlashadi».

Va nihoyat, bir qarorga keldingiz...

Endi nima qilish kerak? Kadrlarni xalqaro talablarga javob beradigan qilib tayyorlashni ko‘zlayotgan oliy o‘quv yurtlari soni yildan-yilga ko‘paymoqda. Ammo kamdan-kam institut va universitetlar talabalarning xorijiy tillarni mukammal o‘zlashtirishlari uchun yetarli sharoit yaratib beradi. Shu sabab o‘zingizga mos o‘quv kursini toping. Sertifikat, tavsiyanoma olish, kursning bahosiga bilimlaringiz ham hamohang bo‘lishi kerak. Agar tilni yaxshi o‘rganmoqchi bo‘lsangiz, bozor qonuniyatini nazarda tuting: yaxshi mahsulot arzon bo‘lmaydi. Unutmangki, o‘z kasbiga jiddiy yondashuvchi har qanday tashkilot yosh mutaxassislarning til bilish qobiliyatini e'tiborsiz qoldirmaydi.

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, til millatlar o‘rtasida ko‘prik vazifasini o‘tovchi vosita, undan qo‘rqmay «xatlab» o‘tganlar bir yo‘la yutuq va "yangi olam"­lar kalitini ham qo‘lga kiritadi. Eng muhimi, savollaringiz javobsiz qolib ketmaydi.

Gulgun Sultonova
“Ma’rifat” gazetasidan olindi.