Burgutlar yaralganidan kuch-quvvat, zafar va erk ramzi bo‘lib kelgan. Burgut ko‘z yetmagan balandliklarda burgutlar bilan yoki yolg‘iz uchadi. Aslo va aslo boshqa qushlarga aralashmaydi. Ko‘zlari o‘tkir bo‘ladi, o‘ljasini besh ming metr yuqoridan ko‘radi va qo‘lga kiritmagunicha undan ko‘zini o‘zmaydi.

Burgut o‘limtik yemaydi, balki o‘ljani o‘zi ovlaydi. Yemishning yangisini izlaydi.

Bo‘ronli, yomg‘irli havoda uchishdan qo‘rqmaydigan qushdir. Bunday havo, aksincha, uning shijoatini qo‘zg‘aydi. Shamolli vaziyatdagi havo bosimini foydasi uchun ishlata oladi. Bu hol unga qanotlarini ko‘p ham qiynamaslikka imkon beradi.

Burgut xonimlar burgut janoblarni qayta-qayta sinab, shundan keyingina turmush o‘rtoqlikka qabul qiladi.

Burgutlarchalik inini yuqoriga quradigan va uni qattiq himoyalaydigan boshqa qush yo‘q.

Burgut bolalarini o‘ta qattiqqo‘llik bilan uchishga o‘rgatadi. Vaqti yetib, polaponini indan tashqariga uloqtirar ekan, dangasalik qilib yana “issiq uylariga” qaytib kelmasliklari uchun ona burgut inini buzib tashlaydi.

Odatda burgut yetmish yil yashaydi. Lekin qirq yoshga borganida tirnoqlari uzayib, patlari juda o‘sib, uchishiga xalaqit bera boshlaydi. Shunda ajoyib bir hodisa yuz beradi: burgut qoyaga joylashib, tumshug‘i va tirnog‘i bilan qoyatoshni tirnay boshlaydi, bu orada eski patlarini ham yulib tashlashga ulguradi. Besh oy ichida yangi tumshuq, yangi tirnoq va yangi pat o‘sib chiqadi. Yangilanish burgutlarning hayot-mamot masalasidir.

Akmal Avaz

“Hidoyat”jurnalining 2012 yil, 3-sonidan olindi.